Budynek Poczty Polskiej w Oleśnicy

---

Historia

Pierwsze informacje na temat działalności poczty w Oleśnicy najwcześniej datowane są na XVII wiek. W tym czasie w mieście funkcjonował już urząd pocztowy, być może wraz z stacją dyliżansów, a przez Oleśnicę przebiegał szlak pocztowy łączący Wrocław z Warszawą. Od roku 1706 miejsce to mieściło się na jednym z dwóch tras, jakie łączyły Drezno z Warszawą. Ta specyficzna trasa wiodła przez miejscowości takie jak Piotrków, Kępno, Oleśnica, Wrocław, Legnica, Görlitz oraz Budziszyn. Z historycznych dokumentów, m.in. autorstwa historiografa Johannesa Sinapiusa, wiemy, że istnienie poczty w Oleśnicy potwierdza jego relacja z 1707 roku, gdyż wówczas budynek pocztowy mieścił się przy obecnej ulicy Jana Matejki, blisko wjazdu do miasta od strony Wrocławia.

23 stycznia 1890 roku podjęto decyzję o zakupie działki na nową siedzibę poczty, która znajdowała się wówczas przy Ohlauerstrasse, w obecnym rejonie ulic 3 Maja, Henryka Sienkiewicza oraz Pocztowej. Wybór tej lokalizacji był związany z niemieckimi planami rozwoju urbanistycznego miasta w kierunku południowo-zachodnim. Po zakończeniu budowy nowego obiektu, poczta została oddana do użytku w 1894 roku. Ten rok datuje się również na historycznym planie sytuacyjnym tej budowli z tamtego okresu.

Jednak losy budynku zmieniły się podczas II wojny światowej, kiedy to został on znacznie uszkodzony. 24 kwietnia 1945 roku działalność urzędu pocztowego została wznowiona pod kierownictwem Edwarda Strupińskiego, który został przydzielony z Grodna. Pomimo tego, że poczta wznowiła działalność, stan budynku pozostawiał wiele do życzenia, brakowało też odpowiedniego wyposażenia, a dodatkowo obiekt zajmowali jeńcy włoscy, co zmusiło personel do podjęcia prac remontowych oraz porządkowych. Ostatecznie placówka została otwarta dla klientów w maju tego samego roku. W sierpniu tego samego roku w Oleśnicy zainicjowano działalność Pocztowej Służby Ochrony z powodu wzrastającego zagrożenia napadami w okolicy. 5 września ponadto uruchomiono nową centralę telefoniczną, która umożliwiła kontakt z innymi urzędami pocztowymi, w tym m.in. we Wrocławiu, Trzebnicy, Namysłowie, Sycowie, Dobroszycach oraz Bierutowie. W latach 1964–1966 przeprowadzono niezbędne prace remontowe oraz modernizacyjne, co pozwoliło na dalsze funkcjonowanie tej kluczowej instytucji w Oleśnicy.

Architektura

Budynek Poczty Polskiej w Oleśnicy, wykonany w stylu neorenesansu północnoniemieckiego, ma charakterystyczne cechy architektoniczne, które przyciągają uwagę zwiedzających. Jego plan przypomina literę „L”, a narożnik południowo-zachodni został ostro ścięty, co nadaje mu wyjątkowy kształt. Główne wejście znajduje się z przodu budynku, a dodatkowe wejście dostępne jest od tyłu, co zapewnia funkcjonalność konstrukcji.

Budowla została pokryta dwuspadowymi dachami, które nawiązuje do tradycyjnych stylów architektonicznych. Dach północnego i południowego skrzydła estetycznie łączą się z dachami ryzalitów, które umiejscowione są na końcach tych skrzydeł. Proste ryzalitów także przykryte są dwuspadowymi dachami, a dach nad narożnikiem, w którym usytuowane jest główne wejście, zaskakuje trójspadowym krokiem.

W dolnej części budynku, przyziemie oraz pierwsza kondygnacja zostały wzniesione z cegły, podczas gdy wyższe kondygnacje i szczyty są tynkowane. Narożniki ukazują się w kamiennym wykończeniu, co podkreśla ich solidność. W obrębie pierwszego piętra znajduje się triforium, lekko ozdobione piaskowcem, a jego zwieńczenie tworzy elegancki odcinkowy naczółek.

Okna na II kondygnacji są prostokątne, również w opaskach piaskowca, które przedzielają kamienne słupki. Na III kondygnacji z kolei dostrzec można biforium, które razem z szczytem jest dodatkowo dekorowane schodkowymi formami oraz pięknym półkolistym tympanonem. Fasada budynku ukazuje się z prostokątnymi otworami okiennymi na I i II kondygnacji, z zakończeniami piaskowcowymi, które dodają całości elegancji.

Na dachu umieszczono lukarny: cztery w północnym skrzydle oraz trzy w południowym, z oknami przedzielonymi drewnianymi słupkami i ozdobnymi tympanonami. Trzykondygnacyjny narożnik południowo-zachodni wyróżnia się portalem piaskowcowym, do którego prowadzą schody oraz kolumny jońskie zdobione motywami roślinnymi, co podkreśla historyczny urok budynku. Nad tym portalem znajduje się balkon z ażurową balustradą, który emanuje luksusem.

Na drugiej kondygnacji, prostokątne okno w opasce z piaskowca również jest wykończone eleganckim belkowaniem. Ponadto, wyżej umieszczono oculus, nad którym znajduje się płaskorzeźba jaszczurki. Urok szczytu wzmocniony jest przez bogate spływy wolutowe i łuki odcinkowe, a dodatkowo zdobienia w postaci obelisków dopełniają architektoniczny styl budynku.

Ważnym elementem dekoracyjnym była elewacja frontowa, która przed latami 70. XX wieku była zdobiona sgraffitem, ale niestety ta unikalna ornamentyka nie przetrwała do naszych czasów. Arboretu na arkadzie nad wejściem głównym było wrażenie płaskorzeźby, przedstawiającej wizerunek orła cesarskiego, co jeszcze bardziej podkreślało monumentalność obiektu.

Zdzisław Żak zauważa, że budynek poczty w Oleśnicy wykazuje architektoniczne i dekoracyjne podobieństwa do poczty, która została zrealizowana w 1894 roku we Wrocławiu, przy ulicy Jerzego Skoczylasa.

---

Oceń: Budynek Poczty Polskiej w Oleśnicy

---